Güncel kanıtlar, beslenme alışkanlıklarının vücut ağrısı riskini etkileyebileceğini göstermektedir. Beslenme düzeni, fazla kilo ve adipoziteye katkıda bulunan önemli bir faktördür. Kilodan bağımsız olarak, alınan toplam enerjinin yüksek olması, rafine karbonhidratlar, şeker eklenen gıdalar, doymuş yağ ve düşük meyve ve sebze tüketimi, ağrı riskinin artmasıyla ilişkili bulunan beslenme düzenleridir. Beslenme analizlerine olan yoğun ilgi, diyet kalitesi indekslerinin geliştirilmesine yol açmıştır. Beslenme Kalite İndeksi (BKİ) ile belirlenen şekilde zengin bir beslenme düzeni uygulamanın, ağrı ve işlevle ilgili sonuçların daha iyi olmasını sağlayabildiği görülmüştür. Bununla birlikte, beslenme düzeninin fazla kilo ve adipoziteye olan etkisinin bilinmesine rağmen, adipozite yoluyla vücut ağrısına olan etkisi araştırılmamıştır.

Susan J. Ward ve arkadaşları Avustralyalı yetişkinlerden oluşan bir toplum örnekleminde (Whyalla Kuşaklar Arası Sağlık Çalışması- n=654, %57 kadın) adipozitenin beslenme kalitesi ile vücut ağrısı arasındaki ilişkiye aracılık edeceği temel hipotezine dayanan bir çalışma gerçekleştirmiştir. Çalışmada yapısal eşitlik modellemesi kullanılmış, adipozitenin, (vücut kitle indeksi [VKİ], bel çevresi [BÇ] veya vücut yağı [VY]), beslenme kalitesi (BKİ, toplam, çekirdek veya çekirdek olmayan skorlar), ağrı (Kısa Form-36 bedensel ağrı ölçeği [SF36-BPS]) ve fiziksel fonksiyon (kavrama gücü) arasındaki ilişkiye genel olarak ve cinsiyete göre aracılık edeceği hipotezleri test edilmiştir. Çalışma bulguları Nutrition Research dergisinde yayınlanmıştır.

Çalışma bulgularında adipozitenin, BKİ skorları ile ağrı arasında bir ilişkiye aracılık etmediği görülmüştür. BKİ toplam puanları ile SF36-BPS arasında VKİ'ye göre bir ilişki (β=0,170, %95GA 0,002, 0,339) ve BKİ çekirdek beslenme puanları ile SF36-BPS arasında doğrudan bir ilişki gözlenmiştir (VKİ, β=0,278, %95GA 0,070, 0,486; BÇ, β=0,266, %95GA 0,058, 0,474; VY, β=0,266, %95GA 0,060, 0,473).

Kadınlarda, BKİ skorları ile SF36-BPS arasında doğrudan bir ilişki olduğu görülmüştür (BKİ toplam skorları, VKİ, β=0,388, %95GA 0,162, 0,613; BÇ, β=0,372, %95GA, 0,146, 0,598; VY, β=0,382, %95GA 0,158, 0,605 ve BKİ çekirdek skorları, VKİ, β=0,482, %95GA, 0,208,0,757; BÇ, β=0,472, %95GA 0,197, 0,747; VY, β = 0,467, %95 GA 0,195, 0,739) ve BKİ toplam puanları ve kavrama gücü (VKİ, β=0,075, %95GA 0,008, 0,142; BÇ, β=0,076, %95GA 0,009, 0,143; VY, β=0,079, %95GA 0,011, 0,146).

Sonuç olarak “Daha kaliteli” beslenme şekilleri, büyük popülasyon çalışmalarında ağrı riskinin azalmasıyla ve sağlıklı beslenme indeksleri ve kronik kanser dışı ağrı üzerine yakın zamanda yapılan sistematik bir incelemede daha düşük ağrı skorlarıyla ilişkilendirilmiştir. Sekonder analiz, kadınların erkeklerden daha kaliteli beslendiğine dair kanıtları desteklemiştir. Ayrıca kadınlarda daha düşük ağrı seviyelerinin daha yüksek meyve, sebze, süt ürünleri ve doymamış yağ alımı ile ilişkili olduğunu göstermiştir.

Çalışma popülasyonundaki yüksek adipozite seviyeleri ve fazla yağ dokusunun inflamasyon, ağrı riski ve fiziksel fonksiyon üzerindeki etki potansiyeline rağmen, adipozitenin diyet kalitesi ile ağrı veya fiziksel fonksiyon arasındaki ilişkiyi etkilediğini gösteren sınırlı kanıt bulunmuştur. Bu çalışmadan elde edilen veriler, özellikle kadınlarda ağrı deneyiminin yönetilmesinde diyetin önemine ek destek sağlamaktadır. Beslenme kalitesinin ağrının değerlendirilmesi ve yönetilmesinde önemli bir faktör olarak kabul edilmesi, fazla kilo ve obezite bağlamında önem taşımaktadır. Uzun vadeli kilo kaybının mümkün, ulaşılabilir ve hatta arzu edilir olmadığı durumlarda, insanların ağrılarını potansiyel olarak etkileyebilecek sağlıklı diyet değişikliklerini benimseme konusunda daha büyük bir eğilim gösterebileceği düşünülmektedir.

BÇ: Bel çevresi; BKİ: Beslenme Kalite İndeksi; GA: Güven aralığı; SF36-BPS: Kısa Form-36 bedensel ağrı ölçeği; VKİ: Vücut kitle indeksi; VY: Vücut yağı

TR-NON-2025-00025 (Nisan 2025)